Autor
Monika Piesyk
Konsultacja merytorycznaLek. Aleksandra Witkowska
Zgodnie ze swoją misją, Redakcja Medonet.pl dokłada wszelkich starań, aby dostarczać rzetelne treści medyczne poparte najnowszą wiedzą naukową. Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany artykuł został zweryfikowany przez lekarza lub bezpośrednio przez niego napisany. Taka dwustopniowa weryfikacja: dziennikarz medyczny i lekarz pozwala nam na dostarczanie treści najwyższej jakości oraz zgodnych z aktualną wiedzą medyczną.
Nasze zaangażowanie w tym zakresie zostało docenione m.in. przez Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia, które nadało Redakcji Medonet.pl honorowy tytuł Wielkiego Edukatora.
6 min czytania
Lecytyna stanowi grupę substancji tłuszczowych występujących w tkankach roślinnych oraz zwierzęcych i jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania biologicznego organizmów. Można ją znaleźć w wielu produktach spożywczych, w tym w soi i żółtkach jaj, ale bywa też przyjmowana jako produkt leczniczy lub suplement diety. Czym jest lecytyna? Jakie korzyści płyną z jej stosowania? Czy lecytyna z genetycznie modyfikowanej soi jest bezpieczna?
Lecytyna w proszku | Olga Leschenko / Shutterstock
SPIS TREŚCI
- Lecytyna — co to jest?
- Lecytyna — źródło pozyskiwania
- Czy lecytyna z soi genetycznie modyfikowanej jest bezpieczna?
- Lecytyna — korzyści z jej stosowania
- Lecytyna — właściwości lecznicze
- Lecytyna — bezpieczeństwo stosowania
- Lecytyna — działania niepożądane
- Lecytyna — naturalne źródła pozyskiwania
- Szerokie zastosowanie lecytyny
- Dlaczego warto przyjmować lecytynę?
Lecytyna jest mieszaniną glicerofosfolipidów, w tym fosfatydylocholiny, fosfatydyloetanoloaminy, fosfatydyloinozytolu, fosfatydyloseryny i kwasu fosfatydowego. Nazwa pochodzi od greckiego słowa lekithos, oznaczającego żółtko jaja kurzego, z którego po raz pierwszy wyizolowano lecytynę.
Obecność tego związku chemicznego potwierdzono w krwi żylnej, ludzkich płucach, żółci i tkance mózgowej, a także w niektórych roślinach oleistych (między innymi rzepaku i słoneczniku), ziarnach soi i morskich rybach.
Lecytyna — źródło pozyskiwania
Zdecydowanie najczęściej używanym składnikiem do produkcji suplementów lecytyny jest soja. Źródłem jej pozyskiwania mogą być jednak także ekstrakty z nasion słonecznika lub jaj. Rzadziej używa się do tego celu tłuszczu zwierzęcego, ryb lub kukurydzy.
Lecytyna sojowa występuje zazwyczaj w formie kapsułek miękkich, natomiast lecytynę słonecznikową można też kupić w formie proszku oraz płynu. To rozwiązanie jest mniej powszechne, jednak preferowane przez osoby starające się z różnych powodów unikać produktów modyfikowanych genetycznie (GMO) w swoich posiłkach. Różnica leży też w procesie przetwórczym. Proces ekstrakcji przebiega łagodniej w przypadku lecytyny izolowanej z nasion słonecznika, gdyż nie wymaga on stosowania ostrych środków chemicznych, które są konieczne do pozyskania wyciągu z nasion soi.
Zobacz: Cieciorka - właściwości, składniki odżywcze, przepisy
Soja, z której pozyskiwanych jest wiele produktów, w tym także lecytyna, jest rośliną najczęściej poddawaną modyfikacjom bioinżynieryjnym na skalę światową. Wprowadzanie specyficznych genów do warzyw i owoców ulepsza je, czyniąc silniejszymi i bardziej odpornymi na potencjalne uszkodzenia.
Co ważne, proces ten nie wpływa negatywnie na wydajność i jakość rośliny. Ponadto nie wiąże się to z zagrożeniem dla ludzi, którzy przyjmują żywność genetycznie modyfikowaną. Wszystkie wartości odżywcze pozostają na tym samym poziomie.
Dlatego też lecytyna, która jest wyizolowana z soi genetycznie modyfikowanej, nie stanowi zagrożenia dla życia i zdrowia osób, które ją przyjmują. Struktura genetyczna rośliny jest nieco zmieniona, jednak soja GMO i lecytyna, która jest z niej izolowana, nadal wygląda i smakuje tak samo, a także posiada same profile odżywcze jak ta pochodząca z warzyw z uprawy konwencjonalnej.
Czytaj też: Zdrowa żywność - zalety, walory smakowe. Zdrowa żywność dla dzieci
Lecytyna — korzyści z jej stosowania
Lecytyna jest składnikiem koniecznym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Do najczęściej wymienianych zalet wynikających z jej regularnego stosowania zaliczyć można:
- obniżenie poziomu cholesterolu — badania wskazują, że dieta bogata w lecytynę może zwiększyć poziom dobrego cholesterolu HDL i obniżyć wartość złego cholesterolu LDL w organizmie. Suplementy lecytyny wykazały również obiecujące działanie w zakresie obniżania poziomu cholesterolu całkowitego. W badaniach przeprowadzonych w 2008 roku uczestnicy przyjmowali 500 miligramów lecytyny sojowej dziennie. Po 2 miesiącach średni poziom cholesterolu całkowitego został obniżony o 42 procent, a LDL — o 56,15 procent.
- poprawa odporności immunologicznej — suplementacja lecytyną sojową może zwiększyć funkcje odpornościowe, szczególnie u osób cierpiących na cukrzycę. Badanie na szczurach przeprowadzone przez brazylijskich naukowców wykazało, że codzienne przyjmowanie lecytyny przez zwierzęta zwiększyło aktywność makrofagów o 29 procent. Makrofagi są białymi krwinkami pochodzącymi z komórek szpiku kostnego, które selektywnie pochłaniają zanieczyszczenia, mikroby i komórki nowotworowe uczestnicząc w procesie obronnym organizmu. Ponadto w tym samym badaniu udowodniono, że liczba naturalnych komórek układu odpornościowego zwanych limfocytami wzrosła o 92 procent. Zostało to stwierdzone zarówno u szczurów zdrowych, jak i tych z cukrzycą.
- lecytyna na lepsze trawienie — lecytyna może pomóc zmniejszyć dolegliwości trawienne u osób cierpiących na nieswoiste zapalenie jelit i chorób układu pokarmowego. Badania z 2010 roku wykazały, że emulgujące właściwości ekstraktu z soi lub słonecznika poprawiają wydzielanie śluzu w jelitach, chroniąc wyściółkę przewodu pokarmowego. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że lecytyna zawiera fosfatydylocholinę, która również jest składnikiem śluzu. Osoby z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego mają o 70 procent mniej fosfatydylocholiny niż osoby z postaciami nieswoistego zapalenia jelit lub dotkniętych innymi schorzeniami narządów układu pokarmowego.
- wzmocnienie funkcji poznawczych, pamięci i koncentracji — cholina, jako składnik fosfatydylocholiny, odgrywa istotną rolę w rozwoju mózgu i przyczynia się do lepszej koncentracji i poprawy pamięci. Niemowlęta szczurów, które otrzymywały suplementy z choliną, wykazywały zdolności do lepszego zapamiętywania w trakcie całego życia. Spowodowane to było zmianami w centrum pamięci. Zmiany w mózgu były tak zauważalne, że badacze mogli zidentyfikować zwierzęta, które przyjmowały suplementy choliny, nawet gdy szczury były dorosłe. Ze względu na wpływ choliny na mózg uznano, że przyjmowanie lecytyny może pomóc osobom z zaburzeniami neurologicznymi, chorobą Alzheimera i innymi formami demencji starczej.
- lecytyna jako środek wspomagający karmienie piersią — u niektórych kobiet karmiących piersią może dojść do zatkania przewodów mlecznych, w wyniku czego mleko nie przepływa prawidłowo. Taki stan jest bolesny i utrudnia karmienie piersią. Czasem prowadzi to do poważniejszych powikłań, na przykład infekcji gruczołu sutkowego. Aby zapobiec stanom zapalnym i trudnościom w karmieniu piersią, Kanadyjska Fundacja Karmienia Piersią zaleca osobom, u których występują nawracające zatory kanalików mlecznych, przyjmowanie 1200 mg lecytyny cztery razy dziennie w ramach profilaktyki. Należy mieć jednak na uwadze, że lecytyna nie działa jako środek leczniczy u osób, które cierpią już na tę przypadłość, a jedynie suplement potencjalnie jej zapobiegający.
Lecytyna — właściwości lecznicze
Lecytyna wykazuje wiele zastosowań. Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami jest promowana jako skuteczny środek leczniczy u osób, które zmagają się z poniższymi schorzeniami:
- choroba pęcherzyka żółciowego;
- choroba wątroby;
- zaburzenia afektywne dwubiegunowe;
- egzema, podrażnienie i suchość skóry.
Należy jednak nadmienić, że badania nad skutecznością lecytyny w leczeniu tych chorób są obecnie bardzo ograniczone i nie powinny stanowić podstawy do podjęcia samodzielnego leczenia.
Sprawdź: Dietetyka – charakterystyka, zadania, zawód dietetyka
Lecytyna — bezpieczeństwo stosowania
Lecytyna jest substancją ogólnie uznawaną za bezpieczną przez ekspertów Amerykańskiej Agencji Żywności i Leków (FDA). Bardzo mało prawdopodobne, aby przyjmowana w rozsądnych ilościach powodowała jakiekolwiek reakcje niepożądane. Najlepiej jest jednak pozyskiwać lecytynę z naturalnych źródeł w pożywieniu.
Każdy pacjent przyjmujący suplement lecytyny powinien zapoznać się z jej składem jeszcze przed pierwszym zażyciem. Osoby mające wysoki poziom cholesterolu lub historię chorób serca powinny natomiast omówić jego przyjmowanie i jej dawkowanie z lekarzem.
- Czy syrop glukozowo-fruktozowy szkodzi? Jak działa glukoza?
Lecytyna — działania niepożądane
Do działań niepożądanych, które mogą wystąpić z niskim prawdopodobieństwem w wyniku przyjmowania zalecanych dawek lecytyny, należą:
- biegunka;
- mdłości;
- ból brzucha;
- zwiększone wydzielanie śliny w ustach;
- uczucie pełności.
Zgodnie z opinią badaczy Canadian Breastfeeding Foundation zaleca się przyjmowanie lecytyny kobietom karmiących piersią. Należy być jednak rozważnym i zakomunikować lekarzowi chęć stosowania suplementu z tym składnikiem oraz upewnić się, że nie będzie miał wpływu na zdrowie i rozwój dziecka, a także bezpieczeństwo matki.
Badania z 2013 roku wskazały, że fosfatydylocholina zawarta w lecytynie jest przekształcana przez bakterie w jelitach w N-tlenek trimetyloaminy (TMAO), który uznaje się za niebezpieczny. Zauważono bowiem, że z czasem TMAO może przyczynić się do stwardnienia tętnic lub miażdżycy i zawału serca. Takie działanie niepożądane w wyniku przyjmowania lecytyny nie zostało jednak potwierdzone.
Lecytyna — naturalne źródła pozyskiwania
Jak wykazano, spożywanie pokarmów bogatych w lecytynę nie wiąże się z żadnym udokumentowanym ryzykiem. Oto kilka produktów, które warto włączyć do swojej diety, by była bogata w ten składnik:
- owoce morza i morskie ryby;
- czerwone mięso (najlepiej pochodzące z hodowli organicznych);
- żółtka jaj;
- rośliny strączkowe, takie jak czarna fasola lub soja;
- gotowane zielone warzywa (np. brokuły, szpinak lub brukselka).
Szerokie zastosowanie lecytyny
Lecytyna jest stosowana w leczeniu zaburzeń pamięci. Pomaga osobom dotkniętym demencją starczą i chorobą Alzheimera. Używa się jej również powszechnie w leczeniu chorób układu pokarmowego, niektórych rodzajów depresji, wysokiego poziomu cholesterolu, i chorób skóry. Ze względu na swoje właściwości emulgujące lecytyna pełni funkcje środka nawilżającego i łagodzącego podrażnienia. Wykazuje zatem szerokie zastosowanie i jej potencjalne korzyści są dalej badane przez różne ośrodki badawcze.
- Zdrowa dieta pomaga złagodzić wczesne objawy Alzheimera
Lecytyna jest uznawana za suplement o znikomym poziomie zagrożenia dla zdrowia. Ta bezpieczna substancja jest najlepiej przyswajalna w postaci naturalnej, przyjmowanej z pożywieniem, podobnie jak większość składników odżywczych.
Dzięki licznym zaletom, jakie posiada i bardzo niewielkiemu ryzyku, jakie niesie, lecytyna może być przyjmowana przez osoby, które chcą uregulować poziom cholesterolu i poprawić funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Należy jednak pamiętać, aby stosowanie wszelkich suplementów diety i leków skonsultować z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.
Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.
Treści z serwisu Medonet mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem a jego lekarzem. Serwis ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w Serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.
- Print Icon
- Mail Icon
- Gobley, Théodore (1874). "Sur la lécithine et la cérébrine" [On lecithin and cerebrin]. Journal de Pharmacie et de Chimie. 4th series (in French). 19: 346–353.
- Smith, Jim, and Lily Hong-Shum. Food additives data book. John Wiley & Sons, 2011.
- Miranda, D. T., Batista, V. G., Grando, F. C., Paula, F. M., Felício, C. A., Rubbo, G. F., Nishiyama, A. (2008, December). Soy lecithin supplementation alters macrophage phagocytosis and lymphocyte response to concanavalin A: A study in alloxan-induced diabetic rats. Cell Biochemistry and Function, 26(8), 859-65.
- Mourad, A. M., de Carvalho Pincinato, E., Mazzola, P. G., Sabha, M., & Moriel, P. (2010). Influence of soy lecithin administration on hypercholesterolemia. Cholesterol, 824813, https://downloads.hindawi.com/archive/2010/824813.pdf (dostęp 06.04.2021).
- https://www.ers.usda.gov/data-products/adoption-of-genetically-engineered-crops-in-the-us/recent-trends-in-ge-adoption.aspx (dostęp 01.04.2021).
- Stremmel, W., Hanemann, A., Ehehalt, R., Karner, M., & Braun, A. (2010). Phosphatidylcholine (lecithin) and the mucus layer: Evidence of therapeutic efficacy in ulcerative colitis? Digestive Diseases, 28(3), 490-496.
- Tang, W. H. W., Wang, Z., Levison, B. S., Koeth, R. A., Britt, E. B., Fu, X., … Hazen, S. L. (2013, April 25). Intestinal microbial metabolism of phosphatidylcholine and cardiovascular risk. New England Journal of Medicine, 368(17), 1575–1584.
- Zeisel, S. H. Nutritional importance of choline for brain development. Journal of the American College of Nutrition, 23(6 Suppl), 621S-626S.
- Ramdath, D. Dan, et al. "Beyond the cholesterol-lowering effect of soy protein: a review of the effects of dietary soy and its constituents on risk factors for cardiovascular disease." Nutrients 9.4 (2017): 324.
- lecytyna
- produkty spożywcze
- suplementy diety
- wzmacnianie odporności
- wspomaganie trawienia